Η Άθυτος των ζωγράφων, η Άθυτος των ανθρώπων της που την αγαπούν και την ονειρεύονται. Η χαρακτηριστική της θέση με την απέραντη θέα προς τον Τορωναίο, η αρχιτεκτονική των σπιτιών της, οι καλοκάγαθοι και κάποιες φορές “αρχαϊκοί” κάτοικοί της. Η Άθυτος, το τρίτο κατά σειρά χωριό μετά τον ισθμό της Ποτείδεας, απλώνεται στον ίδιο χώρο από το 3.000 π.χ. τουλάχιστον.

Η αρχαία Άφυτις υπήρξε σημαντική πόλη της Παλλήνης και μνημονεύεται από τους αρχαίους συγγραφείς (Ηρόδοτος, Θουκιδίδης, Ξενοφών, Αριστοτέλης, Παυσανίας, Στράβων κ.α.) Το ιερό του Διονύσου (8ου αιώνα π.χ.) και ο ναός του Άμμωνος Διός (του 4ου αιώνα π.χ.) συνέβαλαν ουσιαστικά στην εδραίωση της φήμης της κατά την αρχαιότητα. Ευημερούσα πόλη κατά τους αρχαϊκούς και κλασσικούς χρόνους. Έκοβε δικό της νόμισμα που έφερε την κεφαλή του προστάτη της Άμμωνος Διός.